Robert Burton – Η ανατομία της μελαγχολίας

0
362

Ορίζοντας έτσι θολά και πρόχειρα την έννοια, λέμε πως είναι μελαγχολικός καθένας που είναι άκεφος, θλιμμένος, ξινός, κατσούφης, κακοδιάθετος, μοναχικός, που νιώθει ταραχή ή δυσαρέσκεια για κάποιο λόγο. Και δεν υπάρχει, βέβαια, άνθρωπος που ζει και που δεν δοκιμάζει αυτό το συναίσθημα, ούτε ο στωικός ούτε ο σοφός ούτε ο ευτυχισμένος ούτε ο υπομονετικός ή ο θαρραλέος, ούτε ο ευσεβής και ο θεόπνευστος, δεν σώζεται κανείς· όσο κυριαρχημένος και να ‘ναι κάποιος, λίγο ή πολύ, αργά ή γρήγορα, θα νιώσει το λεπίδι της.

Είναι εντελώς παράλογο και γελοίο για οποιονδήποτε θνητό να αναζητά την αέναη ευτυχία σε όλη του τη ζωή. Δεν υπάρχει τίποτα τόσο επιτυχημένο και ευχάριστο που να μην έχει μέσα του πίκρα, παράπονα και γκρίνια. Όλα είναι ένα μείγμα παθών και όπως σ’ ένα τραπέζι του σκακιού υπάρχουν άσπροι και μαύροι άνθρωποι, οικογένειες, πόλεις που έχουν τις δικές τους πτώσεις και παρακμές, τώρα έχουμε τα αστρολογικά σημεία, άλλοτε τρίγωνα και εξάγωνα και άλλοτε τετράγωνα και αντιθέσεις.

Δεν βρισκόμαστε εδώ όπως αυτοί οι άγγελοι, οι ουράνιες δυνάμεις και τα σώματα, ο ήλιος και το φεγγάρι, προκειμένου να ολοκληρώσουμε την πορεία μας χωρίς κανένα παράπτωμα, με μια τέτοια αιώνια συνέπεια, αλλά είμαστε εδώ για να υποστούμε ασθένειες, αθλιότητες, με διακοπές, με συγχύσεις και με ανακατέματα, παρασυρμένοι από το κάθε φύσημα, συχνά κακοποιημένοι και αναστατωμένοι από το παραμικρό πρόβλημα, αβέβαιοι, εύθραυστοι· και αυτό είναι το μοναδικό πράγμα για το οποίο μπορούμε να είμαστε βέβαιοι.

Για το ότι οι άνθρωποι έχουν αυτή την πετριά, μελαγχολούν, είναι τρελοί και ελαφρόμυαλοι, άκου τη μαρτυρία του Σολομώντα: «Και πήρα ύστερα να λογαριάσω τι είναι η σοφία και τι η τρέλα και η ανοησία, και τα λοιπά· οι μέρες του όλες είναι πόνος κι ο αγώνας του πικρός, και η καρδιά του τις νύχτες δεν κοιμάται.

Έτσι, λοιπόν, όπως κι αν πάρεις τη μελαγχολία, δόκιμα ή αδόκιμα, σαν φύση ή έξη, πόνο ή ηδονή, παραφορά, απογοήτευση, φόβο, λύπη ή τρέλα, εν όλω ή εν μέρει, μεταφορά ή κυριολεξία, είναι ένα πράγμα.

Ακόμα και το γέλιο σημαίνει τρέλα για τον Σολομώντα και, όπως γράφει ο Άγιος Παύλος, «η λύπη για τα εφήμερα φέρνει τον θάνατο. Και όσο ζει ο άνθρωπος γεμάτη είναι η καρδιά του ανοησία και κακία». Και οι σοφοί δεν διαφέρουν: «Μες στην πολλή σοφία, πολλή κι η θλίψη, κι όπως φορτώνεται με γνώση γεμίζει πόνο». Ο Σολομών ένιωθε αηδία για τη ζωή και πουθενά δεν έβρισκε ευχαρίστηση και σιχαινόταν αυτό που έκανε· κι όλα κατάληξε πως είναι πόνος και θλίψη, «ματαιότητα και χίμαιρα».

 

 

Πίνακας: Edward Hopper

Άμα γουστάρεις, ακολούθησε το Περιθώριο στο Google News