Γιάννης Ρίτσος (Yiannis Ritsos) – Σύντομο Βιογραφικό

Ο Γιάννης Ρίτσος (1 Μαϊου 1909 – 11 Νοεμβρίου 1990) ήταν και είναι αναμφίβολα ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες ποιητές με διεθνή φήμη και ακτινοβολία.

Γεννήθηκε στη Μονεμβασιά και τελείωσε το δημοτικό σχολείο και το σχολαρχείο, ενώ στο Γύθειο, παρακολούθησε τα μαθήματα του γυμνασίου. Δημοσιεύει τα πρώτα του ποιήματα το 1924 με το ψευδώνυμο Ιδανικόν Όραμα στη Διάπλαση των Παίδων. Τον Σεπτέμβριο του 1925 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και δούλεψε σε διάφορες δουλειές για να επιβιώσει, για παράδειγμα, ως ηθοποιός, χορευτής, διορθωτής και δακτυλογράφος. Τον Φεβρουάριο του 1927 εισήχθη στο νοσοκομείο Σωτηρία λόγω φυματίωσης και κατά την παραμονή του εκεί γνώρισε την Μαρία Πολυδούρη, η οποία είναι επίσης σπουδαία ποιήτρια.

Ο Γιάννης Ρίτσος κατά την δεκαετία του ΄30 είχε συνεργαστεί με περιοδικά και εφημερίδες της Αριστεράς, δούλεψε στο εμπορικό θέατρο, στον εκδοτικό οίκο Γκοβόστη και από τα τέλη της μέχρι και την Κατοχή δούλεψε στο Εθνικό Θέατρο και στη Λυρική Σκηνή.

• Ακολούθως κυκλοφόρησαν οι δύο πρώτες ποιητικές του συλλογές “Τρακτέρ” (1934) και “Πυραμίδες” (1935). Έγραψε τα ποιήματα του “Επιτάφιος” (1936), “Το τραγούδι της αδελφής μου” (1937) και “Εαρινή Συμφωνία” (1938).
• Στις ποιητικές του συλλογές είναι εμφανείς οι επιδράσεις των Κωστή Παλαμά, Άγγελου Σικελιανού και Κώστα Βάρναλη.
• Γράφει το “Εμβατήριο του ωκεανού” (1940) και την περίοδο 1945-1947 την “Ρωμιοσύνη” και την “Κυρά των Αμπελιών”. Την ίδια περίοδο γνωρίζεται με ποιητές όπως ο Μανόλης Αναγνωστάκης, Τάσος Λειβαδίτης κ.ά.

Λόγω της αριστερής του δράσης εξορίζεται το 1948 στη Λήμνο και εκεί γράφει τα “Ημερολόγια Εξορίας Ι και ΙΙ” και το “Καπνισμένο τσουκάλι”.

Μεταφέρεται το 1949 στην Μακρόνησο όπου συγγράφει τον “Πέτρινο Χρόνο” και το “Ημερολόγια Εξορίας ΙΙΙ”. Τα χειρόγραφα της Μακρονήσου διασώθηκαν από τον Μάνο Κατράκη σε μπουκάλια που θάφτηκαν στη γη όπου τα πήρε έπειτα μαζί του ο ποιητής στον Αη Στράτη. Ο Μάνος Κατράκης και ο Γιάννης Ρίτσος ανέπτυξαν αμέσως μεγάλη φιλία σεβασμού και αλληλοεκτίμησης λόγω της εξορίας και ιδεολογίας τους.

Την ίδια περίοδο υπήρξε εκστρατεία στο εξωτερικό για την απελευθέρωσή του και μεταξύ των άλλων τον στήριξαν οι Πάμπλο Πικάσο, Λουί Αραγκόν και Πάμπλο Νερούδα.

Το 1952, όταν εκτελέστηκαν ο Νίκος Μπελογιάννης και οι σύντροφοί του, έγραψε το ποίημα “Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο” και το 1954 εκδίδεται η “Αγρυπνία” που περιέχει ποιήματα της περιόδου 1941-1953. Ο Νίκος Μπελογιάννης ήταν ηγετικό στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ) και καταδικάστηκε σε θάνατο για κατασκοπεία τα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια. Εκτελέστηκε στις 30 Μαρτίου 1952. Έμεινε στην ιστορία ως «ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο» γιατί κατά την διάρκεια της δίκης του κρατούσε ένα γαρύφαλλο με την εικόνα να κάνει τον γύρο του κόσμου, και να εμπνέει ζωγράφους όπως τον φημισμένο Πικάσο και ποιητές όπως τον Ρίτσο, Χικμέτ.

Με την γέννηση της κόρης του το 1955 έγραψε το “Πρωινό Άστρο” και ένα χρόνο αργότερα το “Η Σονάτα του Σεληνόφωτος” για το οποίο παίρνει το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης.

Μετά το πραξικόπημα το 1967 εξορίστηκε αυτή τη φορά στη Γυάρο και τη Λέρο και έπειτα στη Σάμο και τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό στο σπίτι της γυναίκας του για λόγους υγείας.

Τον Σεπτέμβριο του 1968 κατόπιν παράκλησης του Μίκη Θεοδωράκη ξεκίνησε να γράφει τα “18 Λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας” τα οποία ολοκλήρωσε δύο χρόνια αργότερα.

Το 1969 θα γράψει το “Ο Αφανισμός της Μήλος” και το 1970 το ποίημα “Ελένη” το οποίο στην πρώτη του έκδοση είχε στο εξώφυλλο χαρακτικό της Βάσως Κατράκη. Τον Νοέμβριο του 1973 θα ζήσει από κοντά τα γεγονότα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου και γράφει το “Ημερολόγιο μιας εβδομάδας”. Το συμπεριλαμβάνει στην συλλογή “Γίγνεσθαι” όπου περιείχε ποιήματα της περιόδου 1970-1977 και με προμετωπίδα του Γιάννη Τσαρούχη. Εκδίδεται το 1984 ο τόμος “Επινίκια” με έργα της περιόδου 1977-1983 και περιλαμβάνει πίνακες του Κυριάκου Κατζουράκη. Μετά τον θάνατό του το 1991 εκδόθηκε η συλλογή “Αργά, πολύ αργά μέσα στη νύχτα”.

Έχουν κυκλοφορήσει ποιητικές του συλλογές και συνθέσεις, μυθιστορήματα, θεατρικά, μελέτες και μεταφράσεις ξένων ποιητών, όπως του Ναζίμ Χικμέτ, Αλεξάνδρου Μπλοκ, Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι κ.ά.

Ο Γιάννης Ρίτσος έχει βραβευτεί και διακριθεί για το έργο του, έχει λάβει το Βραβείο Λένιν για την Ειρήνη και έχει προταθεί για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Τα ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από σαράντα διαφορετικές γλώσσες.

Τα ποιήματά του έχουν μελοποιηθεί από συνθέτες όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, Θάνος Μικρούτσικος, Χρήστος Λεοντής, Σπήλιος Μεντής, Μάριος Τόκας, Μάνος Λοίζος, Νίκος Μαμαγκάκης, Γιάννης Μαρκόπουλος, Μίμης Πλέσσας κ.ά.